پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد

بیست و پنج سال پيش وقتي برای ادامه کار، از دانشگاه شيراز به بخش گوارش و کبد بيمارستان شريعتي وابسته به دانشگاه علوم پزشکي تهران منتقل شدم، تنها عضو هيأت علمي بخش بودم. در آن زمان، مسئوليت 3 دستيار فوق تخصص در رشته گوارش و بخش بستري با 18 تختخواب و درمانگاه را برعهده داشتم. اتاق کوچکي درون بخش طبي 2 براي انجام اندوسکوپي وجود داشت. امکانات آموزشي يکجا متمرکز نبود و پژوهش معني دار و مهم، يک روياي دور بود. با تلاش همکاران جوان و شور و ذوق فراواني که وجود داشت برنامه توسعه بخش گوارش و اندوسکوپي همراه با تاسيس اولين مرکز تحقيقاتي گوارش و کبد در ايران طراحي شد.

پنج نفر از فارغ التحصیلان فوق تخصص گوارش و کبد را به عنوان استاد یار استخدام کردم و در این مرکز مشغول به خدمت شدند و در سال 1372 با به کارگیری 5 نفر از محققان جوان (پزشکان عمومی) و با حضور پروفسور صادق مسرت که چند ماه بعد به ما ملحق شدند، اولين مرکز تحقيقات بيماريهاي گوارش و کبد (DDRC) را تاسيس کرديم. اين مرکز پس از تاسیس، از حمايت رسمي دانشگاه علوم پزشکي تهران برخوردار شد. همچنين توانستيم از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي و رئيس جمهور وقت کمک مالی دريافت کنيم.

در سال 1375 با پيگيري مداوم و مستمر، مصوبه شوراي گسترش دانشگاههاي علوم پزشکي در وزارت بهداشت را برای «اولين مرکز پژوهشي مستقل گوارش و کبد در ايران» در دانشگاه علوم پزشکي تهران دریافت کردیم و در سال 1377 با حمايت و مساعدت ويژه نمايندگان محترم مجلس شوراي اسلامي ، رديف مستقل بودجه به اين مرکز اختصاص يافت.

هدف اوليه ما اين بود که به عنوان يک مرکز چند منظوره عمل کنيم تا بتوانيم يک مدل جديد باليني ـ پژوهشي در ايران ارائه دهيم.

اهداف اصلي ما بشرح زير بود:

-ترويج پژوهش هاي مرتبط با بيماريهاي گوارش و کبد به شيوه اي يکپارچه، مشترک و چند رشته اي
ـ داير کردن و تکميل برنامه هاي آموزشي براي پژوهشگران جوان در تحقيقات مربوط به بيماريهاي گوارشي
ـ جذب فارغ التحصيلان با استعداد جوان از دانشگاه علوم پزشکي تهران و ديگر دانشگاههاي ايران و آموزش آنها در جهت انجام فعاليتهاي پژوهشي در کنار پرداختن به درمان بيماران
-تمرکز بر روي پژوهش در مسائل مهم بهداشتي و درماني محلي و منطقه اي از طريق پيشبرد پژوهش هاي مشترک با ديگر مراکز تحقيقاتي ملي و بين المللي

تلاش مستمر برای توسعه و تکميل محل استقرار, تسهيلات و لوازم، فعاليت هاي پژوهشي و پرسنلي ادامه یافت. مهم ترين کمک در اين پيشرفت ها را استادان برجسته و دستياران پژوهشي فعال و وظيفه شناس ايفاد کردند که با عشق و بدون دريافت حق التحقيق در استفاده بهينه از منابع محدود نهايت کوشش را به عمل آوردند و پيشرفت را امکان پذير ساختند. گروهی منسجم از پژوهشگران علاقه مند، پزشکان آموزش ديده و متخصص و کارمندان مجرب در زمينه هاي مختلف، بستر مناسبي براي پژوهش و فراهم آوردن مراقبت هاي تشخيصي و درماني در بيماريهاي گوارش و کبد براي خدمت به بيماران ايجاد کردند؛ به نحوي که علاوه بر توسعه و بازسازي بخش بستري گوارش، بخش اندوسکوپي تشخيصي و درماني با پيشرفته ترين امکانات لازم براي ارائه خدمت به بيماران و تربيت دستياران فوق تخصصي آماده شد.

در سال 1390، مرکز تحقيقات بيماريهاي گوارش و کبد (DDRC) به پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد (DDRI) ارتقاء یافت. این پژوهشکده در آغاز کار، متشکل از سه مرکز تحقيقاتي بود که با حفظ استقلال مالي و اختيارات کافي يکي از زير مجموعه هاي دانشگاه علوم پزشکي تهران به شمار می رفت. DDRI همزمان با ارتقاء ، از نظر ساختمان، مالي، انساني، منابع و قدرت اداري نيز گسترش قابل توجهي پيدا کرد.

در سال 1396، یک مرکز تحقیقاتی جدید نیز تحت عنوان «درمان های سلولی در بیماری های گوارش و کبد» در پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد ایجاد شد و هم اکنون این پژوهشکده با 4 مرکز تحقیقاتی، دارای 48 عضو هیات علمی آموزشی ، پژوهشی و وابسته از بهترین دانشگاهها و مراکز پژوهشی جهان، 9 دانشجوی PhD و 14 کارشناس پژوهشی ، همچنین 18 کارمند اداری و 45 عضو فعال در پایگاه های پژوهشی کوهورت گلستان است.

در حال حاضر، 20 گروه پژوهشی در مورد 20 بیماری شایع گوارشی و کبدی در پژوهشکده مشغول فعالیت های تحقیقاتی هستند. نتایج فعالیت های پژوهشی این پژوهشکده در بیش از 1200 مقاله علمی در معتبرترین مجلات علمی بین المللی و داخلی به چاپ رسیده و در ارزشیابی پژوهشکده های بالینی سال 1395 معاونت تحقیقات و فناوی وزارت بهداشت، پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران مقام اول را کسب کرده و بویژه از نظر استنادات و مقالات علمی پراستناد، امتیاز بالا و اصلی را به خود اختصاص داده است.

این پژوهشکده همچنین طی سالهای گذشته موفق به دریافت گرنت تحقیقاتی از معتبرترین مراکز پژوهشی جهان از جمله موسسه ملی تحقیقات سلامت آمریکا (NCI/NIH)، موسسه بین المللی تحقیقات سرطان وابسته به سازمان بهداشت جهانی (IARC/WHO) ، موسسه تحقیقات سرطان انگلستان ، دانشگاه کمبریج ، مرکز ملی تحقیقات سرطان کانادا، مراکز حمایت از تحقیقات سرطان در اروپا شده است. از محل این گرنتهای پژوهشی بیش از 30 نفر از محققان فرصت مطالعاتی در معتبرترین مراکز علمی خارج از کشور را به دست آورده اند.

یکی از زمينه های اصلي تحقیقات در پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد ، سرطان های دستگاه گوارش است که نزديک به 27 درصد کل سرطان ها را در ايران تشکيل مي دهد. در اين راستا و در مناطقي با شيوع بالاي سرطان مري و معده کلينيک هاي مجهز تحقيقاتي اترک و ارس را به ترتيب در شمال شرق و شمال غرب ايران داير کرده ايم. همچنین مطالعات مهم و با کیفیت عالی از جمله مطالعات مورد – شاهدی در مورد سرطان مری و معده در گلستان و اردبیل ، برقراری نظام ثبت سرطان مبتنی بر جمعیت و مطالعات بسیار مهم کوهورت سرطان مری و معده ، همگی با همکاری های بین المللی راه اندازی شده است.

پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد طی دهه اخیر موفق به دریافت جوایز معتبر و مهم ملی و بین المللی از جمله جوایز ابن سینا، جوایز جشنواره تحقیقاتی علوم پزشکی رازی، جایزه دکتر هادوی، جایزه سازمان کنفرانس اسلامی ، مدال افتخار آژانس بین المللی تحقیقات سرطان و … شده است.

پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران رسالت خود را در ارتقاء کيفيت مراقبت از بيماران، انجام تحقيقات باليني و خدمت رساني به ميليون ها ايراني که از بيماري هايی همچون سرطان های دستگاه گوارش، بيماري هاي مزمن کبدي، بيماري رفلاکس معده به مري، بيماري التهابي روده و ساير بيماري هاي دستگاه گوارش و کبد رنج مي برند تعريف کرده و همزمان براي تربيت نسل جديدي از دانشجويان، محققين، دستياران متخصص و بخصوص دستياران فوق تخصصي گوارش و کبد با دانش و مهارت کافي تمام امکانات خود را به خدمت گرفته است.

دکتر رضا ملک زاده
استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران
بنیانگذار پژوهشکده بيماريهاي گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران

پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد ( Digestive Diseases Research Institute /DDRI) وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران در بیمارستان شریعتی واقع شده است. سابقه تاسیس این پژوهشکده به سال 1372 باز می گردد که به عنوان اولین مرکز تحقیقاتی در زمینه بیماری های گوارش و کبد در ایران تحت عنوان «مرکز تحقيقات بيماريهاي گوارش و کبد» ( Digestive Diseases Research Center/DDRC) آغاز به کار کرد . در سال 1375 با پيگيري مداوم و مستمر، مصوبه شوراي گسترش دانشگاههاي علوم پزشکي در وزارت بهداشت را برای «اولين مرکز پژوهشي مستقل گوارش و کبد در ايران» دریافت کرد و در سال 1377 با حمايت و مساعدت ويژه نمايندگان مجلس شوراي اسلامي ، رديف مستقل بودجه به اين مرکز اختصاص يافت. در سال 1390، مرکز تحقيقات بيماريهاي گوارش و کبد (DDRC) به پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد (DDRI) ارتقاء یافت.

این پژوهشکده هم اکنون دارای چهار مرکز تحقیقاتی شامل «مرکز تحقیقات بیماری های گوارش»، «مرکز تحقیقات بیماری های کبد، لوزالمعده و مجاری صفراوی»، «مرکز تحقیقات سرطانهای گوارش و کبد» و «مرکز تحقیقات درمان های سلولی در بیماری های گوارشی» است.